Münevver Üçer
1965 İstanbul doğumlu olan Üçer, Kadıköy Kız Kolejinden mezun oldu.
1986 Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü, Tezhib ve Hat branşından mezun oldu.
1988 yılında aynı üniversitede Yüksek Lisans eğitimini tamamladı.
1994 yılında aynı üniversitede Sanatta Yeterlik (doktora) programlarından mezun oldu.
1996-2011 MSGSÜ Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Tezhib Anasanat Dalı’nda Öğretim Görevlisi olarak ders verdi.
2011 Yılında Yardımcı Doçent olarak kadroya girdi.
2013 Yılında Bölüm Başkan Yardımcılığı görevini aldı ve halen devam etmektedir.
2014 Yılında Doçent Ünvanı aldı.
Ödüller
• 2016 NKU 1st Internatıonal Mail Art Biennial, Honor Award. (Onur Ödülü)
• 2011 BIENNALE INTERNAZIONALE D’ARTE CONTEMPORANEA CITTA DI FIRENZE de düzenlenen bienalde Menzione Speciale della Givria. (jüri özel ödülü)
• 2009 BIENNALE INTERNAZIONALE d’ARTE CONTEMPORANEA Citta di firenze de düzenlenen bienalde 2 Piremio Opere Su Corta. (Kağıt uygulamada 2.lik ödülü.)
• 2009 Cezayir Kültür Bakanlığı & ISICO Uluslararası Tezhib ve Minyatür yarışmasında, Tezhib 1. lik ödülü.
• 2010 “Geleneksel Beyazıt Rotary Meslek Ödülleri”nde Osmanlı Sanatı ve Tezhib Dalı. Modern Sanatlar Müzesi, İstanbul.
Kitap ve Yayınlar
• 2016 “Sultanların Sanata Yansıyan İzleri”, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul.
• 2007 “Menâsir-i Münevverân” Dr. Kaya ÜçerDr. Münevver Üçer İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul.
• 2006 “Lâle-i Münevverân”, Dr. Kaya ÜçerDr. Münevver Üçer İstanbul Büyükşehir Belediyesi. ISBN 975-6582-77-4.
• 2010 “Fırçadan Akan Gizli Güç: Tezhib” Anadolujet, THY, Sayı 5, Sayfa 60-65.
• 2007 “Fırçanın Uçuşan Yaprakları” İsmek El Sanatları Dergisi, Sayı 3, Sayfa 12-17.
• 2006 “Topkapı Sarayında Onsekizbin Gün” İsmek El Sanatları Dergisi, Sayı 2, Sayfa 138-141.
Editörlük / Küratörlük
• 2016 “Sultanların Sanata Yansıyan İzleri” Türk İslam Eserleri Müzesi, Editörlük 22.09.2016- 05.10.2016, İstanbul.
• 2016 “Aşk’ın Çiçekleri” Sakarya Sanat Galerisi, Küratörlük 04.05.2016- 31. 06.2016, Sakarya.
Kişisel Etkinlik (Sergi, Bienal, Dinleti,Festival, Gösterim)
• 2015 ‘II. Uluslararası İslam Ülkeleri Geleneksel Sanatçılar Buluşması’, 4-13 Eylül, Pendik, İstanbul
• 2013 “Tezhib Sanatında Çağdaş Yaklaşımlar” Ziraat Bankası Tünel Sergi Salonu, Tünel, İstanbul.
• 2012 “Gelenekten Geleceğe Tezhib Sergisi” Atatürk Kültür Merkezi, Eğin, Erzincan.
• 2009 “Tezhib Sergisi” Dedeman Oteli & Resorts international, Şam, Suriye. Münevver ÜÇER 38 39
• 2008 “Münevver Üçer Tezhib Sergisi” Dışişleri Bakanlığı, Ankara.
• 2007 “Sevgiyi Arayış” İslam Eserleri Müzesi, İbrahim Paşa Sarayı, İstanbul.
• 2007 “Lale-i Münevveran Tezhib Sergisi” Konya Vergi Dairesi Sanat Galerisi, Konya.
• 2006 “Lale-i Münevveran Tezhib Sergisi” İslam Eserleri Müzesi, İbrahim Paşa Sarayı, İstanbul.
• 2003 “Fırçadan Akan Gizli Güç” Tezhib Sergisi, Cemal Reşit Rey Kongre Salonu, İstanbul.
• 2001 “Tezhib Sergisi” İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Sanat Galerisi, İstanbul.
Karma Ortak Etkinlikler (Sergi, Bienal, Gösteri, Dinleti, Festival, Gösterim)
Ulusal Sergiler
• 2018 “Kömürde Açan Çiçekler” Bülent Ecevit Üniversitesi, Sezai Karakoç Kültür Merkezi, Farabi Kampüsü, Zonguldak
• 2017 “Münevver Üçer Tezhip Sergisi” Sakarya Sanat Galerisi, Sakarya.
• 2017 “Türk Sanatının Yapı Taşları II” Bülent Ecevit Üniversitesi, Sezai Karakoç Kültür Merkezi, Farabi Kampüsü, Zonguldak
• 2016 “Türk Sanatının Yapı Taşları” Bülent Ecevit Üniversitesi, 07.11.2016 -11.11.2016, Zonguldak.
• 2016 “Sultanların Sanata Yansıyan İzleri” Türk İslam Eserleri Müzesi, 22.09.2016- 05.10.2016, İstanbul.
• 2016 “Aşk’ın Çiçekleri” Sakarya Sanat Galerisi, 04.05.2016 - 31. 06.2016, Sakarya.
• 2016 “Çiçekler Yeniden Açtı” Sakarya Sanat Galerisi, 10.03.2016-03.04.2016, Sakarya.
• 2015 ‘Yansıma’, Sakarya Sanat Galerisi. 24.02.2015 - 15.03.2015, Sakarya
• 2014 ‘Gelenek Gelecektir’ Zeytinburnu Sanat Galerisi, 19.11.2014 - 21.12.2014, Zeytinburnu, İstanbul
• 2014 MSGSÜ GSF, GTS Bölümü Öğretim Elemanları ve Öğrencileri Sergisi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• 2013 “Yaşayan Selçuklu Mirasımız” Geleneksel Türk El Sanatları Sergisi, Bahariye Mevlevihanesi, İstanbul.
• 2013 “All Arts İstanbul Modern Sanatlar Fuarı” Tezhib Sergisi, Ulusal Fuar, İstanbul Kongre Merkezi, İstanbul.
• 2011 “41 Usta 41 eser 41 Kere Maşallah” Sergisi, Taner Alakuş Minyatür Atölyesi, Fatih, İstanbul.
• 2011 “Renklerin Diliyle İstanbul” Sergisi, Cemal Reşit Rey Konser Salonu, Harbiye, İstanbul.
• 2011 “Hat Sanatının Şaheserleri - Hilye-i Şerif ” Sergisi, Yıldız Sarayı, Beşiktaş, İstanbul.
• 2010 “M.S.Ü.G.S.Ü. Geleneksel Türk Sanatları Bölüm Sergisi, Karşı Sanat Galerisi, İstanbul.
• 2009 “A journey Throgh the İslamic Arts” İMF Sergisi, Esma Sultan Sarayı, İstanbul.
• 2009 “Geçmişten Günümüze İstanbul Laleleri” Sergisi, Klasik Türk Sanatları Vakfı, Cemal Reşit Rey Sergi Salonu, İstanbul.
• 2009 “Klasik Türk Sanatları Vakfı Geleneksel Türk Sanatları Sergisi” Cemal Reşit Rey Sergi Salonu, İstanbul.
• 2008 “Bugünün Ustaları” Sergisi, Geleneksel Kitap Sanatları, 27. Tüyap Kitap Fuarı.
• 2008 “İş’te Kadın Sanat’ta Kadın” Klasik Türk Sanatları Sergisi, Bilkent Oteli, Ankara.
• 2008 “Geçmişten Günümüze Geleneksel Sanatlar” öğrenci ve öğretim elemanları sergisi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Osman Hamdi Salonu, Fındıklı, İstanbul.
• 2008 “Tezhib ve Hat Sergisi”, İstanbul Modern Sanat Galerisi, İstanbul.
• 2006 “İsmek Türk İslam Sanatları Sergisi” Cemal Reşit Rey Sergi Salonu, İstanbul
• 2006 “Hoşgörü”, İslam Eserleri Müzesi, İbrahim Paşa Sarayı, İstanbul.
• 2006 “Sanat – Din Buluşması” Sergisi Cemal Reşit Rey Sergi Salonu, İstanbul
• 2005 “Laleler & Tuğralar Sergisi” İslam Eserleri Müzesi, İbrahim Paşa Sarayı, İstanbul.
• 2005 “Hat, Ebru, Minyatür, Tezhib Sergisi” Heykel Güzel Sanatlar Galerisi, Bursa.
• 2004 “Odun Pazarı Belediyesi Sıtkı Olçar – Çini & Münevver Üçer – Tezhib Sergisi, Eskişehir.
• 2003 “M.S.Ü.-G.S.F. 120. Yıl Siyah - Beyaz Karma Sergi” Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi, İstanbul.
• 2003 “Geleneksel Türk Sanatlarında ilkler ve öncüler Cumhuriyet Dönemi Sergisi” M.S.Ü. Resim Heykel Müzesi, İstanbul.
Uluslararası Sergiler
• 2016 “Selçukludan Bugüne Geometri Uluslararası Jürili Karma Sergi” 02.05.2016- 06.05.2016, Konya.
• 2015 ICP Bousphours Summit Art Exhibition, Çırağan Sarayı, 9.12. 2015- 11.12 2015, İstanbul
• 2014 Letters And Ornamentation From Turkey And The UAE Sharjah Calligraphy Museum.
• 2014 “Müzeler Gecesi”, Belgrad, Sırbistan.
• 2013 Turkish Visual Art, Cafa Art Museum, Cafa, China
• 2013 “Kutsal Kelamın Taneleri” Vatikan Canceleria Sarayı, Roma, İtalya.
• 2012 “Projection of the Past” Casia Culture Center Gallery, Helsinki, Finlandiya.
• 2012 “Lale Zamanı” Tezhib Sergisi, Amman Yunus Emre Türk Kültür Merkezi, Amman, Ürdün.
• 2011 “Londra'da Lale Zamanı” Tezhib Sergisi, Yunus Emre Kültür Merkezi, Londra, İngiltere.
• 2011 “Exibition on Traditional İslamic Arts” Jeddah/Cidde, Suudi Arabistan.
• 2010 “Geleneksel Türk Sanatları Sergisi” İ.K.Ö. (İslam Kalkındırma Örgütü) Genel Sekreterlik Merkezi, Cidde, Suudi Arabistan.
• 2009 “De L’exposition de Dr. Münevver Üçer (Enlumineuse) M. Sıtkı Olçar (Ceramiste)” Musee de l’Enluminure et Miniature, Alger, Cezayir.
• 2008 “Türkiye Haftasonu” Kültürel Etkinlik, Guttenberg Museum, Mainz, Almanya.
• 2007 “İslam Dünyasında Minyatür Ve Tezhib Sergisi” Cezayir.
• 2006 “Şam’da İstanbul Kültür Günleri” kapsamında Geleneksel Türk Sanatları Sergisi, Şam, Suriye
• 2006 Guttenberg Muzesi, Türk Hafta Sonu kapsamında Tezhib Sergisi, Mainz, Almanya.
• 2006 “Tiflis’te İstanbul Türk Kültür Günleri” Türk Sanatları Sergisi, Tiflis, Gürcistan.
• 2005 “Lüksemburg İstanbul Günleri” Günaydın Türkiye Organizasyonu, Lüksemburg.
• 2004 “Münevver Üçer (Tezhib- Sıtkı Olçar Çini Sergisi)” Türk Dışişleri Bakanlığı ve Brüksel Başkonsolosluğu Organizasyonu, Belçika Conrad Otel, Brüksel, Belçika.
• 2004 “Almaatı İstanbul Günleri” kapsamında, Geleneksel Türk Sanatları Sergisi, Almaatı, Kazakistan.
DÜNDEN BUGÜNE TEZHİB SANATI
“Her sanat yapıtının bir yaratıcısı vardır; ama yetkin bir sanat yapıtıysa eğer, özünde anonim bir şey vardır."
Simone Weil
Türk toplumunun sosyal, kültürel ve günlük yaşamında belirleyici bir öğe olan sanat, toplumu bir arada tutan örf, adet, gelenek, görenek ve kültürel yapı ile bir bütündür. Kültürü oluşturan, geliştiren ve gelecek nesillere aktaracak olan sanat, bu varoluşla birlikte toplumun yapısına has bir tarz da oluşturur. Orta Asya’dan Anadolu coğrafyasına göç eden bu kültür, Tezhib, Hat, Minyatür, Cilt, Çini, Kalemişi, Halı ve Dokumacılık gibi pek çok çeşit kadim sanatı da meydana getirmişlerdir. Türklerin geleneklerine, kültürüne, yaşam tarzına ve inanışına göre şekil alan bu sanatlar; geniş topraklara yayılarak gelişmiş ve yüzyıllarca varlığını sürdürmüştür. Geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan tezhib sanatında, birçok sanatkâr, ortaya koymuş oldukları nadide eserler ve ekoller ile bu sanatın yaşamasını, gelişmesini ve günümüze gelmesini sağlamışlardır.
El yazması kitapların, albümlerin, fermanların ve hüsn-i hat levhaların altın ve boya ile yapılan kenar süslemelerine verilen isim olan tezhib, stilize ve yarı stilize doğadan yorumlanmış motiflerle yapılan süslemelerdir. Motifler, renkler ve altın, tezhib sanatını oluşturan desen ve kompozisyonlar üzerine yüklenen mana ve anlamlar simgesel olarak pek çok anlam içerir. Tezhibde kullanılan mavi renk sonsuzluğu ve huzuru, altın güneşi, rumî motifi kuş kanadını, hataî, penç bitkileri yuvarlak kompozisyonlar dünyayı, motiflerin kompozisyon içindeki devamlı tekrarı da dünyanın devamlılığını ve ritmini temsil eder. Tezhib, yüzyıllar boyunca bir kitap süsleme sanatı olarak itinayla yapılmıştır. Tezhibi yapan kişi erkek ise, “müzehhib” kadın ise “müzehhibe” olarak adlandırılır.
Kabul ettiğimiz ilk tezhip örnekleri, 8. ve 9. yüzyılda Orta Asya’da Karahoça ve Bezeklik’teki Uygur Türklerine ait duvar fresklerinde yer alır. Bu fresklerde bugün kullandığımız stilize ve yarı stilize çiçekleri, bazen yazıların kenarında bazen de bir rahibin elinde resmedilmiş olarak görmek mümkündür.
Orta Asya’nın kurak steplerinden daha verimli topraklar aramaya doğru göç eden Türkler, birçok geleneklerini de birlikte getirmiş ve yaşatmaya devam etmişlerdir. Büyük Selçuklu İmparatorluğundan sonra hâkimiyetini sürdüren Anadolu Selçukluları tezhib sanatını Anadolu’ya taşımışlardır. Selçuklular zamanında, yapılanmaya başlayan ve kendi tarzını oluşturan tezhib, hat, çini gibi sanatlarda Sahib Ata Fahreddin Ali’nin himayesindeki sanatçılar Nakkaşhâne geleneğinde çalışarak eserler üretmişlerdir. Bu nakkaşhâne geleneğinin temellerini oluşturan bir olgudur. Osmanlı İmparatorluğu İstanbul’un fethinden sonra sanat ve kültür alanında büyük bir gelişme göstermiş, Avrupa Rönesans’ını yaşarken Osmanlı coğrafyasında da klasik sanatın temelleri atılmaya başlanmıştır. El yazması eserlerin itina ile hazırlanması, bu nadide eserlerin devrin önemli kişilerine sunulmak üzere yapılması, hüsn-i hat sanatıyla birlikte tezhip sanatının da gelişmesini sağlamıştır. Bu durum, dönemin özelliklerini yansıtacak şekilde çeşitli üslupların ortaya çıkmasına da yol açmıştır.